Weekendje weg naar Fagernes

Nadat alle spullen in het nieuwe huis zo'n beetje op hun plaats stonden wilden wij graag - nu het nog vakantie was - wat van Noorwegen zien. Op aanraden van een buurman zijn wij toen voor een weekend richting Fagernes gereden. Een dorpje op zo'n 2 uur rijden ten noorden van Oslo in de streek Valdres. In de winter een skioord en in de zomer een wandel, fiets en zwemdorpje.
De rit ernaartoe was prachtig. Het was mooi weer en alles was groen. Zo konden wij voor het eerst ervaren hoe het voelt om een beetje door Noorwegen te rijden.

In Fagernes staat het Valdres Folk Museum. Een van de grootste openluchtmusea in Noorwegen met zo'n 95 oude huisjes uit de Valdres regio. Het museum ligt op een schiereiland ten zuiden het de stad. Hoewel het bar slecht weer was geworden hebben wij er toch redelijk goed rond kunnen lopen. Een groot aantal huisjes was open voor bezichtiging, een groep dansers danste speciaal voor ons een paar folkloredansen en het restaurantje serveerde traditionele regionale specialiteiten.

In de regio Valdres staan 6 van de in totaal 28 staafkerken die Noorwegen rijk is. Op de terugweg naar Oslo zijn we nog bij een tweetal daarvan gestopt.

Een staafkerk is een geheel uit hout opgetrokken kerkgebouw, met een typische bouwstijl die voornamelijk in Scandinavië wordt aangetroffen. Staafkerken zijn ontstaan in de periode waarin het christendom in Scandinavië werd verspreid.

Een staafkerk werd gebouwd op een stenen fundering waarop een frame van houten balken werd geplaatst. Op dit fundament rustten de palen. Bij de allereerste staafkerken die werden gebouwd, werden de palen in een gat in de grond geplaatst. Hoewel dat voor voldoende stabiliteit zorgde, hielden deze bouwwerken niet lang stand omdat de palen door rotting werden aangetast. Deze palen werden aan de bovenkant aan elkaar bevestigd met een nieuw frame van horizontale balken. Deze balken droegen de dakconstructie.

Om deze constructie voldoende stevigheid te geven werden er drie methodes gebruikt: ten eerste werden er tussen alle staven in Andreaskruisen geplaatst, ten tweede werden er houten bogen tussen de palen geplaatst en tenslotte werd er een lage rondgang om de kerk gemaakt die essentieel is voor de constructie.

Als verbindingsmethodes werden gebruikt: zwaluwstaartverbinding, houten pennen en vastklemmen. Een staafkerk werd nooit met spijkers, nagels of lijm gemaakt zodat de constructie flexibel blijft en het hout kan uitzetten en krimpen.

Er zijn verschillende vormen van staafkerken.

De meest eenvoudige staafkerken zijn kleine, rechthoekige gebouwen, en bestaan uit een schip en een klein koor. Het dak rust op de muren.

Grotere staafkerken kunnen een lange mast in het midden hebben, die de torenspits draagt en de muren gedeeltelijk ontlast.

De meest complexe staafkerken hebben een hoge ruimte in het midden, die wordt gedragen door vrijstaande masten, en die omgeven is door lagere zijbeuken, die de constructie stijfheid geven.

Staafkerken zijn rijkelijk voorzien van houtsnijwerk, dat teruggrijpt op de tradities van de Vikingtijd. De Vikingtradities komen ook terug in de daken van de staafkerken. Deze hebben dezelfde structuur als de Vikingschepen.

Een staafkerk heeft nooit zelf klokken. Hiervoor zijn er losstaande klokkentorens gebouwd.

De eerste staafkerk die wij hebben bekeken was de Reinli Staafkerk uit 1326. De kerk van Reinli staat hoog op een berg en van daarboven heb je een mooi uitzicht over Valdres. Bij ons was het echter bar en boos regenweer enkonden wij niet zo van het uitzicht genieten.
De kerk in Reinli is eigenlijk een vervanger voor twee eerdere kerken die op die plaats hadden gestaan.
Aangezien het qua bezoekers vrij rustig was kregen wij onze eigen privé rondleiding.

De tweede staafkerk was die van het plaatsje Hedalen. Helaas was het bijna sluitingstijd en moesten wij heel snel door de kerk heen maar wij hebben hem wel van binnen kunnen zien. Deze staafkerk stamt uit 1163. Nadat Noorwegen door de Zwarte Dood (pest) werd getroffen, was Hedalen uitgestorven en is de kerk 150 jaar niet in gebruik geweest. Een legende vertelt dat twee jagers de kerk toevallig weer terugvonden toen ze per ongeluk een pijl tegen de toren aan schoten. In de kerk bleek toen een beer te wonen. De jagers hebben deze gedood en het berenvel dat in de kerk hangt zou van deze beer zijn.
In deze kerk zijn veel voorwerpen bewaard gebleven van voor de reformatie, zoals een kruis uit 1270 en een madonna uit 1250.


Beide staafkerken waren indrukwekkend. Wij hopen dat wij er nog een paar kunnen bezoeken.

Ha det bra.